Niewinne początki poważnej choroby

Choć zazwyczaj przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie, w niektórych przypadkach może też doprowadzić do trwałego niedosłuchu. Wysiękowe zapaleniu ucha definiuje się jako „obecność płynu w uchu bez objawów podmiotowych i przedmiotowych zapalenia ucha” – w jamie bębenkowej gromadzi się płyn, nie pojawiają się jednak inne objawy związane z zapaleniem ucha. Można powiedzieć, że to dość podstępna choroba — jej objawy można łatwo przeoczyć, ale skutki mogą być bardzo poważne.
Choroba może mieć wiele przyczyn — dysfunkcję trąbki słuchowej, infekcje ucha środkowego lub infekcje górnych dróg oddechowych, biofilm bakteryjny, nieżyt nosa, przerost migdałka gardłowego. WZUŚ może mieć przebieg incydentalny (jednorazowy), nawracający (nawet do 4 nawrotów w ciągu roku) lub przewlekły. Często choroba nie daje żadnych objawów i pozostaje nierozpoznana, a większość przypadków ustępuje samoistnie w ciągu 3 miesięcy – bez leczenia (70-80%). Niestety u 25% pacjentów objawy trwają dłużej niż 3 m-ce, a u ok. 5 do 10% nawet dłużej niż rok.
Objawy i badania
WZUŚ może powodować wiele dolegliwości – niedosłuch (zwłaszcza dokuczliwy w hałasie), uczucie pełności w uchu, zaburzenia rozwoju mowy, nadmierne pobudzenie, trudności z koncentracją i w nauce oraz trwałe zmiany w zakresie błony bębenkowej. Takie dolegliwości wskazują, że powinniśmy udać się na badania do specjalistycznej poradni laryngologicznej. Badaniem pozwalającym ocenić obecność płynu w uchu środkowym jest tympanometria (audiometria impedancyjna). Co ważne – nie wymaga ona współpracy pacjenta – można wykonać ją u dziecka w każdym wieku.
W związku z tym, że incydenty krótkotrwałe zwykle ustępują samoistnie, leczenie obejmuje wyłącznie przewlekłe wysiękowe zapalenia ucha. Dziecko z wysiękiem w uszach można monitorować bez leczenia (tzw. czujne wyczekiwanie) przez 3 miesiące od daty wystąpienia/wykrycia wysięku w uchu. Główny nacisk należy położyć wtedy na: eliminację przyczyn środowiskowych mających wpływ na obecność wysięku w uchu – czynników drażniących (zwłaszcza dymu tytoniowego!), odstawienie smoczka u dzieci powyżej 1 r.ż. (zwłaszcza w ciągu dnia) oraz ćwiczenia tzw. trąbkowe.
W razie przewlekłego WZUŚ, czyli utrzymującego się powyżej 3 miesięcy (u poza tym zdrowego dziecka) należy przeprowadzić odpowiednie do wieku badanie słuchu oraz ocenę drożności nosa – zwłaszcza ocenę stanu migdałka gardłowego. Jeśli słuch jest w normie i nie ma zmian błony bębenkowej można prowadzić leczenie zachowawcze. Dobre wyniki można uzyskać stosując inhalacje typu AMSA. Pamiętajmy że jeśli migdałek gardłowy jest powiększony, to trzeba usunąć go metodą chirurgiczną. Często pojawiają się pacjenci, którzy są zbyt długo leczeni zachowawczo i oprócz migdałka gardłowego trzeba zmniejszyć chirurgicznie migdałki podniebienne.
W razie utrzymywania się wysięku w uszach połączonego z niedosłuchem, leczeniem z wyboru jest leczenie operacyjne. To wprowadzenie w błonę bębenkową drenów wentylacyjnych, które umożliwiają prawidłowe oczyszczenie się uszu i w konsekwencji poprawę słuchu. Choć może brzmieć to groźnie, nie ma się czego obawiać - jest to drugi, co do częstości zabieg operacyjny wykonywany na świecie (najczęstsze jest usunięcie migdałka gardłowego).