Jak Żądło wystąpiło w wiosce, gdzie prądu nie było

Działający przy Biskupieckim Domu Kultury kabaret Żądło, laureat wielu ogólnopolskich nagród, już dawno nie istnieje. Z członków zespołu, który się przez niego przewinęli od początku istnienia, żyje tylko kilka osób. Wśród zmarłych jest Gwidon Mikuła, założyciel kabaretu i wykonawca dialogów i piosenek. Zostały po Żądle fotografie i notatki prasowe. Piszemy o Żądle, bo ostatnio na YouTube pojawiły się o nim trzy filmy dokumentalne z tamtych lat.
— Jak to się zaczęło? — wspomina Stanisława Mikuła, żona Gwidona Mikuły, kiedyś instruktora w Biskupieckim Domu Kultury. — Mąż był zawsze niespokojnym duchem, miał poczucie humoru, lubił scenę, łatwo nawiązywał kontakt z publicznością. Wymyślił sobie, że kabaret podejmie tematykę wiejską i znalazł patrona w postaci PGR Biskupiec, chociaż formalnie kabaret działał przy domu kultury.

Dodajmy, że w połowie lata 70. ubiegłego stulecia, kiedy debiutowało biskupieckie Żądło, olsztyńskie nazywano w Polsce zagłębiem kabaretowym, tyle tu działało takich zespołów. Funkcjonowały w Wyższej Szkole Rolniczej i Wyższej Szkole Nauczycielskiej w Olsztynie, był też Gwuść w Szczytnie z Krzysztofem Daukszewiczem, Januszem Sokołowskim i Markiem Bednarkiem. Ale stroniły one raczej od tematyki wiejskiej i lukę tę wypełniło Żądło z Biskupca. W programach piętnowano biurokratów z wiejskich urzędów, bezduszność władz, braki żywnościowe w sklepach geesowskich oraz w zaopatrzeniu w części wymienne do maszyn rolniczych, opóźnienia w żniwach, nadużywanie alkoholu, itp. Stosownie do prezentowanej tematyki wykonawcy wychodzili na scenę przebrani za rolników, przedstawicieli władz, urzędników. Ale potem w programach Żądła znalazła się również tematyka małomiasteczkowa a następnie ogólnospołeczna, teksty ambitniejsze. Wszystkie musiały przebrnąć przez gęste sito cenzury. Zdarzało się, że niektóre utwory skreślała.

„Kabaret wiejski to na estradzie zjawisko nowe. Ale wynika też z polskiej tradycji, jak teksty dowcipnych przyśpiewek dożynkowych i inne, gdzie nabijano się z panów, ekonomów, wójtów a nierzadko i księży. Posłuchajcie Żądła!” — pisał znawca tematu Ryszard Ćwiękała, szef kabaretu Kociuba z Sycowa i członek jury.
Po ograniu programów w Biskupieckim Domu Kultury i w terenie (kabaret występował w okolicznych świetlicach wiejskich i klubach „Ruchu”, np. Najdymiowie, Bredynkach, Czerwonce), Żądło zadebiutowało na Lidzbarskich Biesiadach Humoru i Satyry, zdobywając w debiucie III nagrodę. Potem zdobywało laury na festiwalach kabaretowych w Polsce, w Zawoi i Chełmie. Na 15-lecie jubileuszu zespołu, w 1989 roku, uhonorowano kabaret w Warszawie za całokształt prestiżową nagrodą im. Jędrzeja Cierniaka, przedwojennego organizatora teatrów amatorskich.Teksty pisali w różnych latach dla zespołu Józef Burniewicz, Krzysztof Bujnowski, w ostatnim okresie Władysław Katarzyński (nagrodzona na Biesiadach Humoru i Satyry w Lidzbarku Warmińskim Grand Prix piosenka jego autorstwa pt. „Polskie dziady”, muzyka Mirosław Korkus, wykonanie Gwidon Mikuła). To smutne opowiadanie o staruszkach, którzy wiele przeżyli i w nowej rzeczywistości nie mogą się odnaleźć.
Obok lidera Gwidona Mikuły, instruktora w BDK, najbardziej charakterystyczną postacią w Żądle był Ryszard Charchan.
— Czuł kabaret! — mówi Marek Gołębiewski, perkusista z Żądła.
Mikuła miał szerokie znajomości wśród braci kabaretowej w całej Polsce. Na niektóre imprezy zapraszano ich po kilka razy. Byli nawet z koncertem w „Piwnicy pod Baranami” w Krakowie. Jeździli 13-osobowym „Roburem” z PGR-u, a jak dalej, to pociągami.
— Kiedyś zajeżdżamy do Horyńca w powiecie lubaczowskim na trzy dni występów w terenie, a w jednej w wiosek wita nas zakłopotany sołtys: Ale u nas dzisiaj prądu nie ma! Co tu robić, jak podłączyć gitary, keyboarda? — wspomina Waldemar Jodko, też muzyk z Żądła. — Wpadamy w popłoch. — A tu Mikuła do tamtego: A nie ma gdzie kto u was fortepianu? Ktoś miał. Przywieźli go furmanką.
Wśród muzyków, jacy grali kiedyś w Żądle, był Waldemar Jodko.
— Wszędzie witano nas serdecznie, po „pańsku” — wspomina. — Gwidon miał tle planów, tyle marzeń. Jego tragiczna śmierć spowodowała, ze kabaret się rozleciał. Próby reaktywacji zespołu w domu kultury się nie powiodły, chociaż kilka razy próbowano.
Władysław Katarzyński